Có 4 men gan khác nhau được đưa vào trong các xét nghiệm thông thường. Đó là aspartate aminotransferase (AST hoặc SGOT) và alanine aminotransferase (ALT hoặc SGPT) được biết đến như transaminase.
Nguồn ảnh: Internet.
Phosphate kiềm (AP) và gamma-glutamyl transferase (GGTP), được biết như men gan mật. Khi các men này tăng lên có thể biểu hiện của bệnh gan.
AST và ALT (transaminase)
Khoảng trung bình của AST: 0-40 IU/l và ALT: 0-45 IU/l.
AST và ALT thường liên quan đến viêm và/hoặc tổn thương tế bào gan, một tình trạng được coi là tổn thương tế bào gan. Tổn thương gan điển hình dẫn đến tình trạng rò gỉ men AST và ALT vào máu.
ALT chủ yếu có ở gan nên nồng độ ALT cao hầu như luôn là phản ánh tình trạng gan có vấn đề (tuy nhiên ALT bình thường không nhất thiết là gan bình thường).
Do AST được tìm thấy trong nhiều cơ quan khác nhau như thận, cơ và tim nên việc tăng men gan không phải luôn luôn cho thấy có vấn đề về gan, khi hoạt động thể lực mạnh cũng làm tăng nồng độ AST.
Transaminase máu cao nhưng không phải luôn luôn biết mức độ viêm và tổn thương gan.
Chỉ số Transaminase sẽ bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố: Tăng cao hơn khi vừa sử dụng các chất kích thích, chỉ số nam cao hơn nữ, thời điểm lấy máu buổi sáng và trưa sẽ cao hơn buổi chiều và tối hoặc transaminase cũng có thể thay dổi theo ngày. Chỉ số transaminase cũng có thể bình thường với người sử dụng chất kích thích kéo dài nhưng gan vẫn bị tổn thương.
Nguồn ảnh: Internet.
Tỷ lệ ALT và AST cũng có thể mang lại thông tin có giá trị liên quan đến mức độ và nguyên nhân bệnh gan. Hầu hết các bệnh gan thì mức tăng ALT cao hơn mức tăng AST nhưng có 2 trường hợp ngoại lệ: Xơ gan và nghiện rượu thì mức tăng AST cao hơn mức tăng ALT, thường tỷ lệ này là 2:1.
Nguyên nhân có thể làm tăng chỉ số transaminase: Viêm gan do virut, gan nhiễm mỡ, bệnh gan do rượu, bệnh gan do thuốc, viêm gan tự miễn, nhiễm độc thảo dược, bệnh gan di truyền, u gan, suy gan, luyện tập gắng sức.
GGT và AP (men gan mật)
Nồng độ AP bình thường vào khoảng 35-115 IU/l, và nồng độ GGTP bình thường vào khoảng 3-60 IU/L.
Khi bị viêm hoặc tắc đường mật, GGT và AP có thể bị tràn ra như mở kho dự trữ và đi vào dòng máu. Những men này tăng lên rõ rệt – gấp gần 10 lần giá trị bình thường ở giới hạn trên.
Mức GGT và AP tăng có thể là biểu hiện của tắc mật hoặc tổn thương, hoặc viêm đường mật. Những bệnh này thường có đặc điểm là giảm hoặc không lưu thông đường mật, được gọi là ứ mật. Loại tổn thương gan kiểu này được gọi là tổn thương gan mật, bệnh gan được gọi là bệnh gan mật (xơ gan mật tiên phát là một ví dụ của bệnh gan mật).
Nguồn ảnh: Internet.
Ứ mật trong gan nói đến tình trạng tắc đường mật hoặc tổn thương bên trong gan. Ứ mật trong gan có thể gặp ở người bị xơ gan mật tiên phát hoặc ung thư gan . Ứ mật ngoài gan nói đến tình trạng ứ mật hoặc tổn thương ngoài gan. Ứ mật ngoài gan có thể xảy ra ở bệnh nhân bị sỏi mật.
Một số nguyên nhân sau có thể làm tăng nồng độ AP và GGTP: Xơ gan mật tiên phát, Bệnh gan nhiễm mỡ ở người không nghiện rượu, Viêm đường mật xơ hóa tiên phát, Bệnh gan do rượu, U gan, Bệnh gan do thuốc, Sỏi mật.
Men gan nằm trong tế bào gan và chúng tham gia vào các quá trình chuyển hoá quan trọng các chất trong cơ thể. Vì vậy, men gan có một vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Khi men gan bị rối loạn, nhất là men gan tăng cao, phải hết sức lưu ý tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp xử trí thích hợp.
Theo NTD
